Stare ale jare. Odpowiedzialność za długi małżonka

Od samego początku na tym blogu namawiam Cię do tego, byś nie wyrzucał starych tytułów wykonawczych. Głównie ze względu na 10letnie przedawnienie.

Ale nie tylko.

Musisz pamiętać, że stan prawny jest dynamiczny (może nawet zbyt dynamiczny). Aktualnie obowiązujące przepisy nie zawsze miały taką treść jak obecnie. I nie zawsze do starych spraw stosuje się nowe regulacje – czasami bywa tak, że do starych zagadnień zastosowanie będą miały stare przepisy.

Uwaga to dotyczy także odpowiedzialności jednego z małżonków za długi drugiego małżonka. Obecnie „rozciągnięcie” odpowiedzialności na drugiego małżonka jest dość trudne, o czym już pisałem. Jednak nie zawsze tak było.

A właściwie kiedyś uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika było bardzo proste.

Najważniejsze jest to, że te super łaskawe stare przepisy można w niektórych sytuacjach stosować nadal. Przyjrzyjmy się zatem, o co chodzi.

Chodzi o to, że do 20 stycznia 2005 r. podstawowy dla odpowiedzialności małżonka przepis art. 787 kpc brzmiał następująco:

§ 1. Tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi, z ograniczeniem jednak jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Przed nadaniem klauzuli wykonalności sąd wysłucha małżonka dłużnika. § 2. W postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd, na wniosek małżonka dłużnika, orzeka również o ograniczeniu lub wyłączeniu możliwości zaspokojenia się przez wierzyciela z majątku wspólnego.

Oznaczało to, że do uzyskania klauzuli wykonalności wystarczające było udowodnienie, że dłużnik pozostawał w związku małżeńskim, zarówno w chwili powstania tytułu egzekucyjnego (np. nakazu) jak i w chwili nadawania klauzuli wykonalności. Dlatego śmierć dłużnika wykluczała stosowanie tego przepisu. Do wykazania istnienia małżeństwa służył akt zawarcia małżeństwa, jaki bardzo łatwo można było uzyskać w Urzędzie Stanu Cywilnego powołując się na interes prawny w postaci np. nakazu zapłaty i chęci rozciągnięcia odpowiedzialności właśnie przeciwko małżonkowi.

W takim postępowaniu sąd nie badał istnienia długu a jedynie to, czy istnieje wspólność majątkowa małżeńska, czy nie została zniesiona przez małżonków. Jednak taką umowę (i jej skuteczność wobec wierzyciela) udowodnić musiał dłużnik lub jego małżonek. Małżonek mógł również zarzucić, że wierzytelność dotyczyła majątku odrębnego (dzisiaj nazywa się on majątkiem osobistym).

W większości przypadków, przy typowym układzie stosunków majątkowych w małżeństwie, sądy nadawały klauzule wykonalności. Sam z tego korzystałem wiele razy.

Ok., ale przepis ten nie obowiązuje już od stycznia 2005 r.!

Niekoniecznie. Okazuje się bowiem, że ustawodawca w przepisach przejściowych do nowelizacji kpc, uregulował korzystnie dl Ciebie te kwestie. Zgodnie z art. 5. ust. 6 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691)

Jeżeli roszczenie powstało przed wejściem w życie ustawy, egzekucję prowadzi się według przepisów dotychczasowych.

Oznacza to, że możesz skorzystać ze starego brzmienia art. 787 kpc, jeżeli samo tylko zobowiązanie powstało przed 20.01.2005 r. Nie musisz nawet mieć nakazu zapłaty (chociaż to akurat nie jest jednoznaczne). Jeżeli więc teraz pozwiesz swojego dłużnika za stary dług (o ile nie jest przedawniony a on tego nie podniesie) to będziesz mógł sięgnąć do majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka bez potrzeby trudnego wykazywania zgody na daną czynność. To ogromne ułatwienie.

Jeżeli zaś masz tytuł egzekucyjny sprzed 2005 r. to go nie wyrzucaj, tylko zastanów się, czy dłużnik nie ma żony (lub męża). W takiej sytuacji nie ma żadnej wątpliwości co do stosowania starych przepisów.

Rozwiązanie to ma oczywiście drugą stronę medalu – małżonek może bronić się wg starych przepisów. Ale i tak ogólny bilans wypada na Twoja korzyść.

Pamiętaj także, że opłata sądowa od takiego wniosku należy się już wg nowych przepisów i wynosi 50 zł.