Pomysł na zmianę zabezpieczenia roszczeń

Prowadzenie biznesu w Polsce wciąż nie należy do rzeczy łatwych. Ale są organizacje, które starają się w tym zakresie pomóc, np. Business Centre Club (którego jestem członkiem). BCC poprosiła swoich członków o przedstawienie propozycji zmiany lub usunięcia jednego przepisu w taki sposób, by ułatwić życie przedsiębiorcom.

Od razu do głowy przyszedł mi problem związany z zabezpieczeniem roszczeń na podstawie postanowienia sądu. Dla przypomnienia – w obecnym stanie prawnym są dwie drogi zabezpieczenia roszczeń, o czym pisałem tutaj.

Jedną z tych dróg jest złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia przez sąd (najczęściej przed procesem). Problemem jest to, że wierzyciel zobowiązany jest do wskazania w takim wniosku konkretnego sposobu zabezpieczenia. Kwestię tę reguluje art. 736 § 1 KPC:

Art. 736 § 1. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać:

1) wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia;

2) uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.

Co to oznacza w praktyce? Otóż wierzyciel musi znać lub poszukać majątek dłużnika, który ma być zabezpieczony i w sposób jak najbardziej szczegółowy wskazać go we wniosku o zabezpieczenie.

Dla przykładu – jesteś wierzycielem, który chce ustanowić hipotekę przymusową na nieruchomości dłużnika. Nie tylko musisz określić dokładne położenie tej nieruchomości, ale także sąd który prowadzi księgę wieczystą dla tej nieruchomości oraz przede wszystkim – numer tej księgi wieczystej.

Bardzo często informacje o majątku dłużnika są trudno dostępne i wierzyciel musi nieźle się nagimnastykować, aby je zdobyć. Sąd natomiast jest związany Twoim wnioskiem o zabezpieczenie. Jeżeli więc we wniosku nie wskażesz sposobu zabezpieczenia, bądź też nie zrobisz tego w sposób dostatecznie precyzyjny, sąd wezwie Cię do uzupełnienia braków formalnych pod rygorem zwrotu wniosku.

Na czym mogłyby polegać zmiany?

Uważam, że najlepszym rozwiązaniem problemu byłaby możliwość wnoszenia do sądu wniosku o zabezpieczenie bez konieczności wskazywania sposobu zabezpieczenia. Na podstawie tak wydanego postanowienia można byłoby zastosować każdy sposób zabezpieczenia roszczenia. Tak jest właśnie w przypadku nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Nakaz taki sam z siebie stanowi tytuł zabezpieczenia, a komornik może zacząć działać już od następnego dnia po otrzymaniu nakazu, stosując wszystkie sposoby zabezpieczenia.

Przepis ten mógłby zatem brzmieć tak:

Art. 736 § 1. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.

Brzmi dobrze i rzeczywiście obecnie zabezpieczenie roszczeń na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest dużo lepszym rozwiązaniem niż działanie na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia.

Zabezpieczenie roszczeń jest przydatnym i skutecznym narzędziem w rękach wierzyciela. Natomiast ustawodawca, utrudniając korzystanie z tej instytucji, zniechęca wierzycieli do tego rodzaju działań.

Dzięki temu prostemu zabiegowi mogłaby zwiększyć się liczba zabezpieczeń i wzrosnąć skuteczność egzekucji. Dlatego też zaproponowałem BCC powyższą zmianę.