Zabezpieczenie spłaty obligacji

Okazuje się, że sprawa zabezpieczenia spłaty obligacji hipoteką budzi wątpliwości prawne. Dość świeża (bo z 27 lutego 2020 r.) uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego rozwiewa część z nich. Sąd orzekł bowiem, że obligatariusz ma prawo indywidualnie dochodzić spłaty długu od dłużnika rzeczowego.

Jak doszło do powstania problemu? Otóż pozew wniósł pan Marek – obligatariusz, który w 1995 r. zakupił ponad tysiąc obligacji pewnej spółki. Inna z kolei spółka zabezpieczyła spłatę tego długu na swojej nieruchomości. I wierzyciel zażądał zapłaty 76.000 zł wraz z odsetkami od spółki, której nieruchomość była obciążona hipoteką.

Ważne jest to, że zabezpieczeniem wykupu obligacji była hipoteka łączna na rzecz obligatariuszy. W ich imieniu działał właśnie ów administrator hipoteki (który też jest pewną nowością w prawie).

Zabezpieczenie spłaty obligacji i problem z ich wykupem

Pan Marek nie był zadowolony z działania (a raczej jego braku) administratora hipoteki. Postanowił samodzielnie wystąpić z pozwem o zapłatę. Warszawski Sąd Okręgowy przychylił się do jego żądania. Właściciel nieruchomości na której ustanowiono hipotekę odwołał się i sprawa trafiła do warszawskiego Sądu Apelacyjnego. Ten z kolei miał pewne wątpliwości i postanowił skierować pytanie prawne do Sądu Najwyższego. Pytanie było mnie więcej takie:

Czy obligatariuszowi przysługuje prawo do dochodzenia od dłużnika rzeczowego wierzytelności wynikającej z obligacji zabezpieczonych hipoteką, czy też takie uprawnienie przysługuje wyłącznie administratorowi hipoteki?

Jak słusznie zauważyli pełnomocnicy powoda, obligatariusz nie ma wpływu na treść umowy z administratorem hipoteki. Administrator powinien działać w celu szybkiego dochodzenia należności i jej zabezpieczenia. W tym przypadku, nie wywiązał się on z tego obowiązku, a zatem obligatariusz powinien mieć prawo do wytoczenia powództwa.

Sąd Najwyższy podzielił to stanowisko uchwalając tym samym, że obligatariusz ma prawo do dochodzenia od dłużnika rzeczowego wierzytelności wynikającej z obligacji, które są zabezpieczone hipoteką (III CZP 55/19).

„Dlatego trzeba zapewnić legitymację do wytoczenia takiej sprawy dla obligatariusza, jeśli administrator z jakichś powodów nie wykonuje swego zadania” – wskazał sędzia SN Roman Trzaskowski.

Uchwała ta daje szanse wszystkim obligatariuszom, znajdującym się w podobnej sytuacji, na dochodzenie swoich roszczeń. Mogą to robić nawet w przypadku konfliktu z administratorem hipoteki, którego działanie (lub brak), uniemożliwia podjęcie właściwych czynności. Szkoda tylko, że w ten sposób nie była zabezpieczona spłata przedwojennych obligacji.