Nowelizacja procedury cywilnej to także zmiany w systemie opłat sądowych. Jedną z instytucji zmienionych już od 21 sierpnia 2019 r. jest tytułowa „opłata od pozwu”. Okazuje się bowiem, że teraz nie jest ona już wcale taka niska, jak dotychczas. Warto przyjrzeć się nieco bliżej tej zmianie, bo od wniesienia prawidłowej opłaty zależy przecież szybkość postępowania o zapłatę.

Opłata od pozwu

Pojęcie to oznacza po prostu obowiązek wniesienia opłaty której wysokość zależy od kwoty dochodzonego roszczenia. Jej wysokość oblicza się pewnym stosunkiem wyrażonym w procencie. Obecnie w Polsce opłata stosunkowa wynosi 5% dochodzonego roszczenia. Takie rozwiązanie istnieje już od wielu lat i całkiem dobrze się sprawdza.

Opłata stosunkowa była ale nie w postępowaniu uproszczonym

Reguła, że opłata wynosi właśnie 5% ma oczywiście całą masę wyjątków. Z punktu widzenia niniejszego wpisu interesuje mnie rozwiązanie, które dotyczyło postępowania uproszczonego. A w tymże postępowaniu, które dotyczy niskich roszczeń i tylko niektórych ich rodzajów (do 20.000 zł) wysokość opłaty zależała od wartości dochodzonego roszczenia. Ustawa przewidywała opłatę stałą w czterech progach (takie „widełki”). Np. przy wartości przedmiotu sporu do 2000 złotych opłata wynosiła 30 złotych, a przy WPS ponad 2000 złotych do 5000 złotych – 100 złotych.

W pozostałych sprawach majątkowych, które nie podlegały pod postępowanie uproszczone, opłata wynosiła 5%, chyba, że były jakieś inne przepisy dotyczące jej wysokości.

Opłata stosunkowa po nowelizacji jest nieco wyższa

Nowelizacja zlikwidowała jednak różnicę w opłatach pomiędzy postępowaniem uproszczonym a zwykłym. Ustawodawca utrzymał przy tym konstrukcję widełek dla wszystkich spraw majątkowych.

Obecnie reguluje to art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:

W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:

1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.

Widać zatem, że pojawiło się więcej progów niż dotychczas. W sumie to jest wzrost opłat – najwyższa wynosi aż 1.000 zł (było 300 zł). W niektórych sprawach będzie to więcej niż 5% opłaty stosunkowej, a w innych mniej.

Opłata od pozwu – maksymalna – wyższa aż o 100.000 zł

Przy okazji nowelizacja podniosła do 200.000 zł maksymalną opłatę stosunkową. To i tak mało, bo w projekcie zakładano 500.000 zł. Na razie pomysł ten nie przeszedł. Na razie….

Przygotowując zatem pozew w sprawach majątkowych, zwłaszcza tych mniejszych, warto uiścić opłatę w prawidłowej wysokości. Unikniesz wtedy wezwania i przyspieszysz postępowanie. A na tym nam przecież zależy najbardziej. I warto pamiętać, że zmieniły się też inne opłaty w sprawach cywilnych.

Nowelizacja przepisów kpc wprowadziła długo oczekiwaną nowość – odsetki od kosztów procesu. Od tej pory opóźnienie w zapłacie zasądzonych kosztów nie będzie już bezkarne. Błąd ten został w końcu naprawiony. Ale nie w każdym postępowaniu wystąpią te odsetki. 

Obowiązująca od 7 listopada 2019 r. nowelizacja kpc zmieniła naprawdę sporo przepisów. Jedną z całkowitych nowości (ja przynajmniej nie pamiętam takich regulacji) jest wprowadzenie możliwości żądania odsetek od kosztów procesu. O innych nowościach już pisałem>>.

Koszty płaciliśmy bez odsetek

Mimo tego, że wierzyciel poniósł konkretne koszty (zwłaszcza uregulował opłatę od pozwu) i uzyskał prawo żądania ich zwrotu od dłużnika, to ich zapłata następowała w wysokości nominalnej. A przecież były to kwoty sięgające dziesiątek tysięcy złotych (a jeżeli były opinie biegłych to na nawet więcej). Była to zatem wierzytelność pieniężna. Jednak uprawniony mógł domagać się jedynie ich zwrotu w nominalnej wysokości bez możliwości żądania od nich odsetek. Ale koniec z tą ulgą!

Dlaczego odsetki od kosztów procesu

Uzasadnienie dla tej nowelizacji jest tyleż proste co trafne:

Odsetki od przyznanego zwrotu kosztów procesu powinny, analogicznie jak odsetki od zasądzonego świadczenia, zmotywować strony do skwapliwego wykonywania wyroku. 

Trudno to nawet jakoś skomentować – racja to i basta. Więcej w uzasadnieniu – od strony 147.

Nowe przepisy w kpc

Kwestie odsetek od kosztów procesu regulują nowe § 1(1) oraz  §1 (2) dodane do art. 98 kpc. Brzmią one tak:

paragraf 1(1) Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu – za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty.

Co to oznacza? Otóż:

1. wysokość odsetek będzie równa tzw. odsetkom cywilnym za opóźnienie (art. 481 kc), a nie odsetkom w transakcjach handlowych (nawet w sprawach gospodarczych);
2. odsetki będą przyznawane automatycznie, bez potrzeby składania wniosku w tej sprawie (a jak sąd zapomni, to trzeba wnieść o uzupełnienie);
3. żeby dać dłużnikowi chwilę czasu na złapanie oddechu, odsetki będą wymagalne nie od razu, ale od dnia uprawomocnienia się np. wyroku albo po upływie tygodnia (jeżeli np. to wyrok drugiej instancji).

Odsetki możliwe od dnia wydatków

Bardzo ciekawy jest tez drugi z tych nowych przepisów:

paragraf 1(2) W szczególnie uzasadnionym przypadku, na wniosek strony, która w toku procesu poniosła szczególnie wysoki wydatek podlegający zwrotowi, sąd może przyznać jej odsetki przewidziane w § 1(1) od kwoty równej temu wydatkowi za czas od dnia jego poniesienia przez stronę do dnia zapłaty.

Z trafnego uzasadnienia:

(…) Ponosząc w toku postępowania wydatek, np. na koszty przeprowadzenia dowodu (z reguły najczęściej na wynagrodzenie za opinię biegłego), strona zamraża środki finansowe na czas od poniesienia tego wydatku do jego zwrotu przez stronę przeciwną. Jeżeli wydatek taki w okolicznościach danej sprawy jest szczególnie wysoki, strona powinna mieć możliwość rekompensaty za okres niekorzystania ze swoich środków.

Ta regulacja obejmuje więc kwestie dotyczące sytuacji wyjątkowych, w których strona w toku sprawy poniosła wysokie wydatki. Dotyczy to zwłaszcza wspomnianych już opinii biegłych. Jeżeli to są kwoty wysokie (a często są) to ich poniesienie będzie zrekompensowane właśnie odsetkami. Ale tutaj nie będzie już działania z urzędu ponieważ potrzebny jest wniosek strony. Pamiętajcie o tym!

Oczywiście zaraz pojawią się pytania, a ile to jest „szczególnie wysoki wydatek”? Nie ma żadnej reguły, sąd będzie to oceniał indywidualnie. Dla jednych 2000 zł to masa pieniędzy, dla innych 50.000 zł nie ma znaczenia. Praktyka pokaże, od jakiej kwoty sąd zasądzi odsetki od kosztów procesu.

Dla kogo te odsetki od kosztów procesu

Odsetki należą się stronie, bo ona otrzymuje zwrot kosztów „poniesionych”. Ale jeżeli strona umówi się z prawnikiem, że część jego wynagrodzenia stanowią wyegzekwowane koszty zastępstwa? Wówczas nie będzie przeszkód, by odsetki te przypadły właśnie prawnikowi 🙂

W postępowaniu egzekucyjnym po staremu

Niestety, ta korzystna dla wierzycieli reguła nie ma charakteru powszechnego. Okazuje się bowiem, że nie będzie obowiązywała w postępowaniu egzekucyjnym. Kwestię tę jednoznacznie wyjaśnia nowe brzmienie art. 770 paragraf 1 kpc:

Dłużnik zwraca wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty te ściąga się wraz z egzekwowanym świadczeniem. Przepisów art. 98 § 1(1) i 1(2) nie stosuje się.